Triops cancriformis - το αρχαιότερο ζωντανό "απολίθωμα"

Πριν από μερικές ημέρες έπεσα πάνω σε ένα άρθρο στα αγγλικά για μια γαριδούλα, την Triops cancriformis, ή «γαρίδα-γυρίνος» (tadpole shrimp), που θεωρείται το αρχαιότερο ζώο πάνω στη γη. Εικάζεται, βάσει απολιθωμάτων, ότι εμφανίσθηκε πριν από 220 εκατομμύρια χρόνια (Μεσοζωικός αιώνας – τότε που η υπερήπειρος Παγγαία διασπάστηκε στη Λαυρασία και τη Γκοντβάνα). Ζούσε ήδη σε βραχύβιες λιμνούλες όταν ο διάσημος τυραννόσαυρος και ο γιγάντιος στεγόσαυρος επικρατούσαν.

Σχεδόν αμέσως είδα τη μετάφραση του άρθρου στα ελληνικά αναρτημένη στο «Καφενείο των Bloggers» (http://kafeneio.info/newscity1/%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B6%CF%89%CE%AE-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CE%B9-%CE%B3%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B4%CE%B1-%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CE%BD%CF%8C%CF%83%CE%B1%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%82)

Στο άρθρο που προανέφερα το ζωάκι αυτό κατατάσσεται ως «Κινδυνεύον» σύμφωνα με την κρατούσα ορολογία της IUCN. Βέβαια ένας οργανισμός μπορεί να θεωρηθεί σπάνιος, απειλούμενος ή υπό εξαφάνιση πάντα σε συνάρτηση με μια οριοθετημένη περιοχή. Το άρθρο λοιπόν αναφερόταν στη Σκοτία και γενικά στην περιοχή της Μ. Βρετανίας. «Ζήλεψα» που οι κύριοι Αγγλοσάξονες διαθέτουν στην πανίδα τους την πανάρχαια Triops cancriformis κι είπα να την γνωρίσω λίγο καλύτερα.

Στην αναζήτησή μου αυτή με περίμενε μια ευχάριστη έκπληξη: το είδος είναι ευρέως διαδεδομένο σε όλη την Ευρώπη! Και στην Ελλάδα! Αποτελεί μάλιστα βασικό στοιχείο του σιτηρεσίου των ερωδιών (τσικνιάδων) και «ανεπιθύμητο» συνδαιτυμόνα των ορυζώνων της Β. & Δ. Ελλάδος, καθώς τρώει τον σπόρο του ρυζιού στα αρχικά στάδια σποράς.

Ποιο είναι λοιπόν αυτό το ζωντανό απολίθωμα?

Triops cancriformis = Τρίωψ ο καρκινόμορφος.

Ένα ζωάκι που μοιάζει με καβούρι (με αλογοπέταλο θα έλεγα εγώ, ή ακόμα και με Τριλοβίτη) με τρία μάτια: δυο στο μπροστά τμήμα του εξωσκελετού του (κεφαλοθώραξ για τους μυημένους) για να εντοπίζει την τροφή και τους θηρευτές και ένα μικρούλι στο κέντρο για να αναγνωρίζει το φως. Είναι ας πούμε η πυξίδα του για να πλέει κανονικά κι όχι ανάποδα. Η κοιλιά του μοιάζει με μια μακριά αρθρωτή «ουρά» και φέρει δύο μακριές χαρακτηριστικές απολήξεις.

Το ενδιαφέρον στοιχείο της μορφολογίας του μεταξύ άλλων είναι ότι ανήκοντας στα Βραγχιόποδα, διαθέτει βράγχια στις άκρες των ποδιών του, άρα αναπνέει από κει.
Οι γαρίδες αυτές ζουν σε εποχιακές λίμνες γλυκού νερού. Τα αυγά τους είναι ιδιαιτέρως ανθεκτικά. Αντέχουν σε υψηλές θερμοκρασίες (έως σημείου βρασμού), σε ξηρασία, ακόμη και σε κατανάλωση από πουλιά (δηλαδή περνούν από το πεπτικό σύστημα των πουλιών και απορρίπτονται άπεπτα). Μπορούν να μείνουν σε φάση διάπαυσης (κάτι σαν τη χειμερία νάρκη των ανωτέρων ζώων) για ολόκληρα χρόνια ακόμη και αιώνες μέχρι να υπάρξουν ευνοϊκές συνθήκες για την επώασή τους.

Όταν εκκολαφθούν ωριμάζουν ταχύτατα, συνήθως σε 7 με 10 μέρες, κι αρχίζουν να γεννούν αυγά. Μέχρι να αλλάξει και πάλι ο βιότοπός τους, δηλαδή να αφυγρανθεί εκ νέου η εποχιακή λιμνούλα που τα φιλοξενεί, οι τρίοπες έχουν εναποθέσει αρκετές δεκάδες έως εκατοντάδες αυγά.

Στο γένος Triops κατατάσσονται περίπου 15 είδη, μερικά εκ των οποίων εμπορεύσιμα. Είναι κατανοητό ότι μπορούν να παραμείνουν σε μορφή αυγού για πολλά χρόνια πάνω σε ένα ράφι και να έχουμε ζώντα Triops ανά πάσα στιγμή. Η δυνατότητά τους μάλιστα για παρθενογενετική αναπαραγωγή τα κάνει ιδιαίτερα ελκυστικά καθώς ακόμα κι από ένα θηλυκό ζωάκι μπορούμε να έχουμε πολλές γενιές.

Στην Αμερική (πού αλλού?) υπάρχει ρεύμα φανατικών φίλων. Υπάρχει και σχετική ιστοσελίδα με πολλές επιπλέον πληροφορίες και τιπς για όποιον ενδιαφέρεται.

http://mytriops.com/

Για όποιον θέλει να γελάσει, να και μια ιστοσελίδα με τραγική μετάφραση από αγγλικά στα ελληνικά. Αυτό, για όσους διατείνονται ότι οι μεταφρασεις μπορούν να γίνονται αυτόματα με το πάτημα ενός κουμπιού!

http://www.worldlingo.com/ma/enwiki/el/Shrimp